Drogi czytelniku,

Głównym zadaniem Narodowych Punktów Kontaktowych (ang. National Focal Point - NFP) w projekcie ENDURANCE jest stworzenie trwałych narodowe sieci SUMP (ang. Sustainable Urban Mobility Plans czyli Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej) w celu zachęcenia oraz wsparcia miast w ich procesie planowania oraz wdrażania zrównoważonej mobilności miejskiej. Sieci te propagują politykę zgodną z ideą SUMP, oferują pomoc przy realizacji jej założeń, umożliwiają wymianę wiedzy pomiędzy miastami w obrębie danego kraju oraz udzielają informacji, szkoleń oraz materiałów szkoleniowych w języku danego kraju. Każdy z punktów kontaktowych musi poszukać takich struktur, przedziałów tematycznych oraz formy działania, które będę najlepiej dopasowane do sytuacji w ich kraju. W tym wydaniu naszego e-biuletynu przyjrzymy się rozmaitym rozwiązaniom, jakie zastosowały punkty kontaktowe w naszej sieci oraz podzielimy się z Tobą ich pierwszymi sukcesami.

Zasięg sieci ENDURANCE

Wiele z miast docenia korzyści płynące z wymiany wiedzy i doświadczeń z innymi europejskimi aglomeracjami. Europejskie sieci międzymiastowe takie jak EUROCITIES, ICLEI czy Polis z takiego właśnie założenia wychodzą. Jednak dla wielu miast język oraz konieczność częstych podróży stanowi barierę w uczestniczeniu w projekcie. Europejska Platforma Zarządzania Mobilnością - EPOMM od samego początku dostrzegała znaczenie polityk na szczeblu zarówno regionalnym jak i ogólnokrajowym i z tego względu utworzyła krajowe punkty kontaktowe w każdym z krajów należących do sieci EPOMM. W ramach projektu EPOMM-PLUS rozpoczęto budowę 21 narodowych punktów kontaktowych we wszystkich 21 krajach uczestniczących w projekcie. Powstałe sieci zrzeszają organy władzy lokalnej, regionalnej oraz państwowej jak również specjalistów z dziedziny transportu z danego kraju. Wiele z sieci skupionych w projekcie ENDURANCE zbudowanych jest na strukturach powstałych w trakcie trwania projektu EPOMM-PLUS. CIVITAS Initiative to projekt, który również dostrzegł wagę języka, jako niezbędnego czynnika kształtowania sieci i właśnie dlatego powołał do życia CIVINET, sieci miast funkcjonujące w ojczystym języku i obrębie danego kraju lub krajów ze sobą sąsiadujących. Gdziekolwiek jest to możliwe, ENDURANCE i EPOMM współpracują z sieciami CIVINETu.

Za pośrednictwem swoich sieci krajowych ENDURANCE daje miejskim samorządom możliwość nauki od innych miast w obrębie swojego kraju lub też mogą one korzystać z międzynarodowych doświadczeń. Podstawowym narzędziem w osiąganiu tego celu są coroczne spotkania krajowych sieci oraz odbywające się w ich ramach sesje szkoleniowe. Ponadto miasta, które dołączają do sieci otrzymują swoje miejsce w zakładce poświęconej krajom członkowskim na internetowej stronie projektu ENDURANCE.

Idea SUMP dla miast i praktyków

W krajach, które nie posiadają jeszcze dobrze rozwiniętej struktury SUMP, spotkania sieci ENDURANCE koncentrują się głównie na przedstawieniu koncepcji planów zrównoważonej mobilności miejskiej oraz na tym, w jaki sposób może ona być w nich wdrażana.

W Szwecji funkcjonuje projekt pn. TRAST, który w swojej formie przypomina ideę SUMP. W celu ustalenia podobieństw i różnic pomiędzy dwoma projektami, w ramach programu ENDURANCE, dokonano analizy porównawczej tych dwóch systemów.Wniosek był taki, że okazały się one być bliźniaczo podobne.

Podczas pierwszego krajowego spotkania sieci w Irlandii w czerwcu 2014 r. najważniejszą kwestią było wciągnięcie do projektu planistów miejskich. Na wydarzeniu obecni byli menadżerowie najwyższego szczebla z takich miast jak Cork, Limerick czy Galway, którzy pojawili się w towarzystwie przedstawiciela państwowej instytucji ds. transportu. Kwestia tego, czego miasta oczekiwałyby od projektu, należy już do aawansowanego etapu wdrożenia SUMP i jako taka doskonale wpasowuje się w strategię planowania przestrzennego oraz System Planowania dla Rozwoju kraju. Podczas kolejnego spotkania zaplanowanego na rok 2015 irlandzki punkt kontaktowy wraz z Instytutem Technologii w Limerick zaprezentują raport na temat tego, jak w najlepszy sposób plany zrównoważonej mobilności miejskiej SUMP mogą zostać włączone do już istniejącego systemu planowania w Irlandii.

Krajowe spotkania sieci są również szansą do tego, aby uzyskać od miast informację zwrotną na temat trudności z jakimi przychodzi im się zmierzyć przy inicjowaniu lub udoskonalaniu procesu SUMP. Przykłady największych wyzwań przed jakimi stają miasta to m.in.:

• czas i środki; potrzebe informacje nt. możliwości uzyskania funduszy
• instytucjonalne i komunikacyjne przeszkody po stronie samorządów
• zapewnienie współpracy ze strony przyległych gmin
• potrzeba oficjalnie obowiązujących rozwiązań prawnych na szczeblu krajowym lub zmian w legislacji wspierających planowanie zrównoważonej urbanistyki
• uzyskanie wysokiego poziomu uczestnictwa grup docelowych
• stworzenie szczegółowego procesu planowania
• współzależność pomiędzy miejską mobilnością i lokalnym biznesem
• rola tzw. „oficera transportowego”, która nie jest jeszcze prawnie usankcjonowana (Czechy)
• brak możliwości monitorowania i strategii ewaluacyjnych oraz know-how w miastach
• trudności we włączaniu interesariuszy do procesu monitorowania i ewaluacji
• obawy o naciski ze strony grup interesu

W krajach, które posiadają już solidną krajową strukturę SUMP,takich jak Francja czy region Flandrii w Belgii, spotkania krajowe na ogół wypełniają pogłębione dyskusje na konkretny temat. Na przykład w trakcie pierwszego spotkanie we Francji skupiono się na następujących kwestiach:

• zaangażowanie interesariuszy oraz udział mieszkanców w rozwijaniu planów zrównoważonej mobilności miejskiej: prezentacje miast Amiens oraz Grenoble (treść w j. francusku);
• monitorowanie oraz ewaluacja SUMP-ów: prezentacja Tuluzy i Rennes (treść w j. francusku).

Niektóre krajowe punkty kontaktowe sieci ENDURANCE wykorzystują organizowane przez siebie wydarzenie do promowania pomocnych w procesie planowania narzędzi takich jak np. ADVANCE audit.

Kształtując krajową politykę

Aktywność na szczeblu krajowym pozwala także na wpływanie na kierunek rozwoju danego kraju oraz zaangażowanie do działania władz państwowych czy regionalnych. Nasz estoński punkt kontaktowy SEI-Tallinn zdołał włączyć kwestie dotyczące zrównoważonej mobilności miejskiej do porządków obrad Ministerstwa Gospodarki (odpowiedzialnego za transport i politykę energetyczną) oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (odpowiedzialnego za planowanie przestrzenne). Nowy wdrożeniowy plan transportowy o zasięgu krajowym, który w tym roku został przyjęty przez Ministerstwo Gospodarki w Estonii, zawiera długą listę kroków mających na względzie zasady zrównoważonej miejskiej mobilności, których brakowało w uprzednio przyjętym planie. Przykładowo rząd zobowiązuje się do:

• zagwarantowania doradztwa oraz możliwości budowania potencjału w obszarze planowania zrównoważonej mobilności
• rozwijania doradztwa w zakresie planów przystosowania przestrzeni miejskiej dla pieszych
• analizy instytucjonalnych braków w kwestii realizacji założeń polityki zrównoważonej mobilności

Zindywidualizowane wsparcie dla miast

Najlepsze praktyki
Jednym ze sposobów, w jaki miasta mogą skorzystać na uczestnictwie w projekcie ENDURANCE są inspiracje dobrymi przykładami zaprezentowanymi na krajowych spotkaniach sieci. Na przykład podczas pierwszego spotkania sieci w Austrii zaprezentowano trzy najlepsze praktyki reorganizacji publicznej przestrzeni w celu przystosowania jej do tzw. miękkich środków transportu (czyli niezmotoryzowanych sposobów przemieszczania się) jak również dla poprawy jakości życia. Przedstawione inicjatywy to odpowiednio: zaprojektowanie od nowa głównej ulicy handlowej Wiednia, wprowadzenie szkolnych ulic w Bolzano oraz nacisk na promocję zrównoważonych środków transportu w strategii transportowej w mieście Graz.

Transfer strategii
Aby wzmocnić wymianę dobrych praktyk, ENDURANCE wykorzystuje schemat przekazywania polityki EPOMM. Przykładem może być tu rząd Estonii, który zaangażował się w prace nad przystosowaniem duńskiej gry planszowej o tematyce transportowej. Jest to gra strategiczna, w której gracz musi zmierzyć się z rozmaitymi problematycznymi kwestiami często spotykanymi w sferze planowania mobilności miejskiej takimi jak np. rozbieżność poglądów wśród interesariuszy. Na pierwszej konferencji SUMP w Sopocie, przedstawiciele duńskiego narodowego punktu kontaktowego zaprezentowali grę reprezentantom z Estonii. Minionej jesieni punkt kontaktowy w Estonii przeprowadził warsztaty, podczas których wspólnie z ekspertami z zakresu transportu i energii oraz urzędnikami z Ministerstwa Gospodarki oraz Ministerstwa Środowiska, gra została przetestowana. Ostateczna wersja transportowej gry planszowej ma być gotowa przed kolejnym spotkaniem krajowym zaplanowanym na luty2015 r.

Ocena SUMP
Z pomocą ankiety autoewaluacyjnej miasta są w stanie określić wspólnie ze swoim krajowym punktem kontaktowym (NFP) własny stopień zaawansowania w rozwijaniu planów zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) oraz dowiedzieć się , które z aspektów zrównoważonej polityki transportowej nie zostały jeszcze przez nie wdrożone. Krajowy punkt kontaktowy może wówczas na podstawie wyników takiej ankiety udzielić wskazówek lub poszukać użytecznych publikacji (oraz przetłumaczyć je, jeśli zajdzie taka potrzeba) czy też dotrzeć do ekspertów lub osób z innych miast mających doświadczenie w konkretnych przedsięwzięciach, tak aby pomóc miastu w ulepszaniu jego własnej polityki SUMP. W oparciu o potrzeby danego miasta, krajowy punkt kontaktowy jest w stanie zorganizować sesje szkoleniowe w celu podniesienia kompetencji w wybranym temacie. Zakładka poświęcona szkoleniom na internetowej stronie projektu ENDURANCE zawiera listę trenerów planowania zrównoważonej mobilności miejskiej z podziałem na poszczególne kraje. Dodatkowo znaleźć tam można materiały szkoleniowe z dziedziny SUMP.

Budowanie sieci

Wiele z krajowych punktów kontaktowych projektu ENDURANCE wykorzystuje struktury sieci, które istniały już na początku projektu EPOMM-PLUS w 2009 r. Na przykład:

• Holenderskie Centrum Wiedzy Transportowej (CROW-KpVV)
• Program klima:aktiv mobil w Austrii
• Sieć ACT TravelWise w Zjednoczonym Królestwie

Pierwsze dwa projekty są finansowane ze środków rządowych, natomiast ostatni jest niezależnym stowarzyszeniem typu non profit, które swoją działalność opłaca ze środków pozyskanych ze składek członkowskich oraz dotacji sponsorskich.

Pozostałe krajowe punkty kontaktowe zbudowały solidne formy partnerstwa do zarządzania i finansowania swoich sieci.

Belgijska sieć BEPOMM, która skupia się zarówno na zarządzaniu mobilnością jak również na samych planach zrównoważonej mobilności miejskiej, koordynowana jest przez komitet sterujący składający się z samorządów Brukseli i Flandrii oraz belgijski krajowy punkt kontaktowy Mobiel 21. Samorządy na zmianę organizują u siebie krajowe spotkania, podczas gdy Mobiel 21 na co dzień zawiaduje działaniami sieci.

Formy partnerstwa wewnątrz sieci mogą mieć również charakter tymczasowy lub mniej stały. Szwedzki krajowy punkt kontaktowy, Państwowy Instytut Badań Dróg i Transportu poszerza ofertę projektu ENDURANCE za pośrednictwem sześciu już istniejących miejskich sieci. Zdołał on już doprowadzić do spotkań trzech z nich.

CSDCS na potrzeby drugiego krajowego spotkania w Bułgarii, nawiązało strategiczną współpracę z krajowym związkiem samorządów, który na początku listopada zorganizował zebranie miejskich ekspertów w dziedzinie projektów. Skutkiem tego było wydarzenie przygotowane we współpracy z projektem ENDURANCE.

W Czechach start projektu ENDURANCE zbiegł się z powstaniem Czesko-słowackiej sieci CIVINET założonej w 2014 roku jako oficjalnie działający podmiot prawny. Zamiast rywalizować o tę samą grupę docelową CIVINET, ENDURANCE oraz BUMP podczas pierwszego spotkania sieci 20 lutego 2014 r. zaprezentowały wspólną ofertę. Pod koniec roku czasopismo Smart Cities Magazine poświęciło cały artykuł kwestii SUMP oraz sieci ENDURANCE, który następnie został rozdystrybuowany do wszystkich czeskich i słowackich samorządów z liczbą mieszkańców przekraczającą 5000.

Dołącz do sieci!

ENDURANCE będzie kontynuował organizacje krajowych sieci oraz wspierał miasta aż do wiosny 2016 r. Do tego czasu stworzone sieci powinny stać się niezależne oraz być zdolne do podtrzymywania wymiany wiedzy i stwarzania okazji do dlaczego poszerzania sieci. Zważywszy na fakt, że Komisja Europejska uważa strategię SUMP za fundamentalny element realizacji założeń zawartych w tzw. Białej Księdze Transportowej, istotnym jest, aby miasta nie przestawały uczyć się i wzajemnie się wspierać w rozwijaniu i ulepszaniu własnych procesów planowania. Jeśli i Ty chcesz być częścią tego ważnego przedsięwzięcia, skontaktuj się z punktem kontaktowym w swoim kraju.

Nadchodzące wydarzenia

• Europejska Konferencja na temat Zarządzania Mobilnością-ECOMM
  20-22 maj, Utrecht, Holandia
  strona wydarzenia
• 3rd World Collaborative Mobility Congress (Wocomoco)
  25-26 czerwiec, Innsbruck, Austria
  strona wydarzenia

Aby uzyskać więcej informacji, patrz kalendarza EPOMM.